Mówią Wieki - e-wydanie – 3/2021

Nowy numer „Mówią Wieki” już jest!
W setną rocznicę uchwalenia, tematem numeru jest KONSTYTUCJA MARCOWA. „Dlaczego konstytucję marcową pominięto milczeniem? Czy zaważyło na tym gloryfikowanie II Rzeczypospolitej, które obserwujemy już od dobrego dziesięciolecia? Czy może wady tej ustawy były aż tak duże, że nie warto jej przypominać?” zastanawia się we wstępie redaktor naczelny „Mówią Wieki” Michał Kopczyński.
Na powyższe pytania odpowiedzi znajdziecie w trzech artykułach:
W pierwszym Włodzimierz Mędrzecki podsumowuje polityczne losy konstytucji marcowej – „17 marca 1921 Sejm Rzeczypospolitej uchwalił ustawę zasadniczą, nazwaną później konstytucją marcową. Krytykowana zarówno przez polityków, jak i część prawników, obowiązywała czternaście lat, do 1935 roku. Jednak już po zamachu majowym sanacyjne władze ignorowały jej postanowienia”.
Legislacyjny punkt widzenia znajdziecie w artykule Krzysztofa Koźmińskiego pt. „Konstytucja marcowa w świetle zasad techniki legislacyjnej” - Ustawa z 17 marca 1921 roku – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (bo tak brzmiał oficjalny tytuł konstytucji marcowej) – składała się ze 126 artykułów pogrupowanych w siedem rozdziałów wraz z krótką preambułą. Dla porównania: aktualnie obowiązująca Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku jest dwukrotnie dłuższa i składa się aż z 243 artykułów zebranych w 13 rozdziałach oraz bardziej rozbudowanej preambuły.”
Marcin Łysko w artykule pt. „Konstytucja marcowa pod rządami sanacji” analizuje funkcjonowanie konstytucji w okresie rządów sanacji.
W dalszej części naszego miesięcznika przeczytacie o:
Cichych dziewczętach z praskiej Wenecji, czyli o prostytucji w miastach średniowiecznej Europy napisała Karolina Morawska – „Nazywane cichymi dziewczętami, pięknymi paniami, kobietami publicznymi, przemykające ulicami miast w specjalnie oznaczonych strojach. Zmuszane do pracy seksualnej w konsekwencji ubóstwa, często gwałtu.”
Emil Kalinowski opisał polską wersje „Gry o tron” czyli „elekcje w dawnej Polsce” – „Wolna elekcja, uważana przez szlachtę za fundament złotej wolności, stała się czynnikiem destabilizującym państwo, a w grze o nasz tron brała udział nie tylko polsko-litewska szlachta, ale też obce potęgi.”
Michał Sikorski przybliża młodość, edukacje i podróże Jana Sariusza Zamoyskiego „Ród Zamoyskich herbu Jelita odegrał znaczącą rolę w dziejach państwa polskiego. Przez cztery stulecia, od XVI do XX wieku, przedstawiciele tego rodu pełnili ważne funkcje państwowe. Zgromadzili ogromny majątek, którym zarządzało 16 kolejnych ordynatów. Założycielem ordynacji w końcu XVI wieku był Jan Sariusz Zamoyski, kanclerz wielki koronny, hetman wielki koronny.
Życiorys Agaty Gruszeckiej, rosyjskiej carycy pochodzenia polskiego opisał Oleg Gruszecki
W 100 lecie traktatu ryskiego Mariusz Kolmasiak opisał rewindykacje dóbr kultury, które wynikły na jego mocy – „100 lat temu podpisano traktat ryski kończący wojnę z bolszewikami. Na mocy jego postanowień Polska odzyskała m.in. liczne dzieła sztuki, archiwalia i księgozbiory – dorobek wielu pokoleń, który utracono w latach zaborów i pierwszej wojny światowej. Wiele z nich to przedmioty nierozerwalnie związane z polską historią i sztuką, ale również świadomością narodową – Szczerbiec, wawelskie arrasy czy Bitwę pod Grunwaldem pędzla Jana Matejki kojarzy zapewne każdy z nas. Czy jednak znamy ich niezwykłą historię?”
O wojskowości Polski wczesnopiastowskiej przeczytacie w artykule Jakuba Juszczyńskiego - „Wojskowość wczesnopiastowska miała wiele cech wyróżniających ją na tle sąsiednich państw. Różnice dotyczyły kluczowych elementów. Tym, co decydowało o sukcesach piastowskich wojów, było wykorzystywanie zasieków, pozorowanych odwrotów i łuczników, zarówno pieszych, jak i konnych.”
Jeleśnia czyli wieś z najstarszą karczmą w Polsce, to temat tekstu Andrzeja Adama Majewskiego
Maria Falińska opisała „Mit polityczny w świadomości społeczeństwa staropolskiego XVI–XVIII wieku” w artykule pt. Między teorią a źródłem historycznym”
O „najgrubszym człowieku w Europie” napisał Witold Olbryś - Historia małych miasteczek często jest banalna. Zdarza się jednak, że żyją w nich ludzie, których dziś można by wpisać do Księgi Rekordów Guinessa. Jednym z nich był mieszkający w Wielbarku Hans Fromm, nazywany najgrubszym człowiekiem Europy.
W najnowszym numerze znajdziecie również nasz nowy dodatek edukacyjny, realizowany wspólnie z
Narodowy Bank Polski
pt. „Ludzie i pieniądze: od pierwszej do drugiej wojny światowej”. W dodatku skupimy się na przedstawieniu wysiłku polskiego społeczeństwa w odbudowie gospodarki po odzyskaniu niepodległości. Jednocześnie, tym razem nieco więcej uwagi poświęcimy dziejom powszechnym, zwłaszcza historii kryzysów gospodarczych, gdyż bez tego trudno pojąć procesy zachodzące w Polsce w XX wieku.
W pierwszym odcinku znajdziecie dwa artykuły autorstwa Wojciecha Morawskiego.
W pierwszym autor przybliża „Finansowe konsekwencje pierwszej wojny światowej” – „Pierwsza wojna światowa zmieniła nie tylko mapę polityczną świata oraz świadomość ludzi. Głębokie zmiany nie ominęły też życia gospodarczego, a finansowe konsekwencje tego konfliktu były poważne.”
Drugi opisuje „Straty polskie w pierwszej wojnie światowej” - Kataklizm, jakim była druga wojna światowa, spowodował, że w świadomości Polaków obraz pierwszej uległ złagodzeniu. Była to jednak katastrofa na ogromną skalę, a jej dolegliwości w pewnych aspektach były gorsze niż podczas kolejnego konfliktu.”
Zachęcamy do lektury całego numeru!

„Mówią wieki” to miesięcznik historyczny, który ukazuje się nieprzerwanie od 1957 r. Naszą misją jest popularyzowanie historii w oderwaniu od bieżącej polityki i taniej sensacji. Od początku, aż do dziś redaktorami i autorami są głównie polscy i zagraniczni naukowcy – historycy i specjaliści z nauk pokrewnych. Nasza redakcja nadzoruje merytoryczną stronę tekstów, dba o przystępność języka i atrakcyjną oprawę graficzną. Kierujemy nasze publikacje do prawdziwych miłośników historii i tych, którzy naszą wiedzę chcą przekazać następnym pokoleniom.