Nr 9/19
Numer poświęcony jest w dużej części rocznicy kampanii wrześniowej ’39. Prof. Janusz Odziemkowski przytacza fragmenty kilkunastu relacji, krótkich migawek z pierwszego dnia wojny: przeważały optymizm i wiara w zwycięstwo – pisze autor. Andrzej Ziółkowski przypomina, że II wojna rozpoczęła się nie salwami pancernika „Schleswig-Holstein” na Westerplatte, ale wcześniej ok. 9 km na wschód od Tczewa. Tam też polegli pierwsi Polacy. Wrzesień muzealników to artykuł o walce o uratowanie polskich dzieł sztuki, w tym Bitwy pod Grunwaldem Jana Matejki. Tomasz Bohun pisze o agresji sowieckiej i reakcji mieszkańców kresów RP. W nawiązaniu do trwającego plebiscytu Bohater września ’39 (na www.mowiawieki.pl) Bogusław Kubisz przypomina sylwetki oficerów liniowych, podoficerów i żołnierzy, którzy wyróżnili się męstwem. Natomiast Michał Kopczyński przedstawia krótką listę antybohaterów tej kampanii z Rydzem-Śmigłym na czele.
Maciej Krawczyk przypomina ludzi kultury, walczących w dywizji pancernej gen. Maczka.
Ponadto : artykuł Mariusza Kulika Relacje między Polakami i Rosjanami w Warszawie przed powstaniem listopadowym i po jego stłumieniu. Najbardziej spektakularnym przykładem owych relacji było małżeństwo w.ks. Konstantego z Joanną Grudzińską – rosyjski historyk Aleksiej Morochin opisuje owiane do dziś tajemnicą okoliczności jej choroby i śmierci w Carskim Siole.
Historia odkryć geograficznych to także konfabulowane opisy tych podróży, o tym artykuł Mityczne krainy Nowego Świata. O mitycznych zwierzętach, cudownych roślinach i minerałach na podstawie dzieła Benedykta Chmielowskiego pisze Anna Powierza ( m.in. o jadowitym króliku i ametyście, który zapobiegał upiciu się) . Emil Kalinowski: o pozycji drobnej szlachty w nowożytnej Europie.
Przeczytamy też o pierwszych polskich zesłańcach na Sybir i osiągnięciach polskich inżynierów w artykule Jak polskie rakiety podbiły kosmos.
W dodatku tematycznym Pieniądz i społeczeństwo na ziemiach polskich przygotowanym we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim historyk gospodarki prof. Michał Zwierzykowski analizuje dorobek Sejmu Niemego dotyczący finansów państwa. Podkreśla, że w 1717 r. były one zaledwie wstępem do dalszych, bardziej ambitnych prób reform Rzeczypospolitej. Niestety, projekty te nie zostały zrealizowane przez kolejne kilkadziesiąt lat, nie tylko ze względu na wady systemu politycznego Rzeczypospolitej. „W świetle najnowszych badań szczególnie istotne okazało się stanowisko najbliższych sąsiadów – Prus, a przede wszystkim Rosji, która od 1717 r. powoli zwiększała swoją obecność w Rzeczypospolitej. Po 1733 r. już w sposób zdecydowany traktowała ją jako swą wyłączną strefę wpływów, którą należy utrzymywać w izolacji na arenie międzynarodowej, w słabości militarnej oraz ustrojowej” – podkreśla historyk.
